Γιατρός εν πτήσει – χρήσιμες πληροφορίες

Εκτιμάται ότι η εναέρια κυκλοφορία θα συνεχίσει να αυξάνεται στο μέλλον, με περισσότερους από 3 δισεκατομμύρια ανθρώπους να πετούν αυτήν τη στιγμή με εμπορικά αεροσκάφη κάθε χρόνο. Στο αεροσκάφος υπάρχει ένα ξεχωριστό φυσιολογικό περιβάλλον που χαρακτηρίζεται από τη μειωμένη ατμοσφαιρική πίεση και τη μερική πίεση οξυγόνου, τον ξηρό αέρα, τις διαφορές ώρας και τον περιορισμένο χώρο. Η ηλικία των επιβατών αυξάνεται, ενώ ακόμη και επιβάτες με υφιστάμενες παθήσεις υγείας πετούν πιο συχνά. Τα αεροσκάφη γίνονται όλο και μεγαλύτερα και καλύπτουν όλο και μεγαλύτερες αποστάσεις. Σε συνδυασμό με το ταξιδιωτικό άγχος, όλα αυτά είναι πιθανό να οδηγήσουν σε περαιτέρω αύξηση των περιστατικών έκτακτης ανάγκης εν πτήσει. Συνεπώς, αναμένουμε ότι, σε όλο τον κόσμο, θα υπάρχει μια έκτακτη ιατρική ανάγκη σε επιβατικό αεροσκάφος κάθε 12 λεπτά. Αν λάβει κανείς υπόψη του τον μεγάλο αριθμό επιβατών, ωστόσο, ο κίνδυνος είναι ελάχιστος (8 – 50: 1 εκατομμύριο επιβάτες), η πιθανότητα έκτακτης προσγείωσης είναι 1:1 εκατομμύριο επιβάτες και η πιθανότητα θανάτου 1:2 εκατομμύρια επιβάτες (J. Siedenburg [2010], Kompendium Flug- und Reisemedizin. BOD, Norderstedt).

Επιπροσθέτως, στη συντριπτική τους πλειοψηφία, τα έκτακτα ιατρικά περιστατικά είναι ελάσσονος σημασίας. Συνήθως οφείλονται σε καρδιοαγγειακά προβλήματα ή σε νευρολογικές και γαστρεντερικές διαταραχές. Τα αεροσκάφη διαθέτουν ευρύ εξοπλισμό αντιμετώπισης προβλημάτων υγείας στο αεροσκάφος, ο οποίος περιλαμβάνει κιτ γιατρού, αυτόματο εξωτερικό απινιδωτή, διάφορα κιτ πρώτων βοηθειών, και άφθονα παυσίπονα, ρινικά σπρέι, κ.λπ., καθώς και πρόσθετο κιτ ιατρικής βοήθειας σε διηπειρωτικές πτήσεις. Τα μέλη του πληρώματος καμπίνας είναι εκπαιδευμένα στην παροχή πρώτων βοηθειών σε συνηθισμένα έκτακτα περιστατικά στο αεροσκάφος, συμπεριλαμβανομένης της καρδιοπνευμονικής ανάνηψης και της χρήσης αυτόματου εξωτερικού απινιδωτή (AED). Επανεκπαιδεύονται ετησίως, έτσι ώστε να μπορούν να υποστηρίζουν τους γιατρούς που παρέχουν επείγουσα βοήθεια σε επιβάτες.

Τα έκτακτα περιστατικά σε επιβατικά αεροσκάφη μπορεί να φαίνονται ιδιαίτερα δραματικά –και όχι μόνο στους απλούς επιβάτες– λόγω των προαναφερόμενων συνθηκών, της έλλειψης χώρου, της δύσκολης πρόσβασης στον ασθενή, της έλλειψης ιδιωτικότητας λόγω άλλων επιβατών, των προβλημάτων γλώσσας και των περιορισμένων τεχνικών και θεραπευτικών επιλογών. Τα έκτακτα περιστατικά εν πτήσει δεν μπορούν να διαγνωστούν και να αντιμετωπιστούν όπως στο περιβάλλον της κλινικής – π.χ. η ακρόαση της καρδιάς, των πνευμόνων και της κοιλιακής χώρας καθώς και η μέτρηση της αρτηριακής πίεσης είναι σχεδόν αδύνατες λόγω του θορύβου του αεροσκάφους. Η επιλογή των τηλεϊατρικών συμβουλών μπορεί να είναι χρήσιμη. Για τον λόγο αυτό, παρά τις συχνά δραματικές καταστάσεις, απαιτείται συστηματική και ήρεμη διαχείριση (J. Siedenburg [2015], ‘Notfälle an Bord’, του J. Siedenburg και T. Küpper (eds.) ‘Moderne Flugmedizin’, Gentner Verlag, Stuttgart).

Νομικά προβλήματα και θέματα αστικής ευθύνης, που συχνά τρομάζουν, αντιμετωπίζονται με την κάλυψη αστικής ευθύνης της Lufthansa. Ωστόσο, ας σημειωθεί ότι σε διεθνές επίπεδο η κάλυψη αυτή (η «Αρχή του Καλού Σαμαρείτη» στο δίκαιο των ΗΠΑ) ισχύει μόνον εφόσον η βοήθεια παρέχεται δωρεάν. Στο γερμανικό δίκαιο καθώς και σ’ αυτό της ηπειρωτικής Ευρώπης υφίσταται η υποχρέωση παροχής βοήθειας, ενώ κάτι τέτοιο δεν προβλέπεται στο αγγλοσαξονικό δίκαιο.

Στην πρόσφατα δημοσιευμένη πρότυπη μελέτη αεροπορικής ιατρικής (J. Siedenburg and T. Küpper [eds.] [2015], ‘Moderne Flugmedizin’, Gentner Verlag, Stuttgart), το θέμα αυτό εξετάζεται πιο διεξοδικά, και συζητούνται εκτενώς όλες οι πτυχές της αεροδιαστημικής ιατρικής.


Στοιχεία και αριθμοί

Ακόμη και τους τελευταίους μήνες, οι γιατροί σε πτήσεις της Lufthansa κατάφεραν να παράσχουν την κατάλληλη φροντίδα σε οξείες περιπτώσεις
στη διάρκεια έκτακτων ιατρικών περιστατικών. Για οποιοδήποτε άτομο ενδιαφέρεται, υπενθυμίζουμε ότι τα έκτακτα ιατρικά περιστατικά εν πτήσει είναι και θα παραμείνουν σπάνια συμβάντα και συνιστούμε ένα άρθρο από το περιοδικό German Medical Journal (Deutsches Ärzteblatt) με σχετικά στοιχεία και αριθμούς. Διαβάστε το άρθρο

Άρτια εκπαιδευμένο πλήρωμα καμπίνας

Οι αεροσυνοδοί της Lufthansa εκπαιδεύονται τακτικά στις πρώτες βοήθειες σύμφωνα με τις τελευταίες οδηγίες του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Ανάνηψης (European Resuscitation Council, ERC). Μπορείτε να βρείτε λεπτομέρειες για τις πληροφορίες που παρέχονται από το ERC εδώ.

Ταχεία βοήθεια χάρη στην πιο σύγχρονη τεχνολογία

Χάρη στα ισχυρά δίκτυα Wi-Fi του στόλου της Lufthansa, μπορούν να τεθούν σε λειτουργία τα πιο σύγχρονα εργαλεία τηλεϊατρικής αν παρουσιαστεί ανάγκη. Μεταδίδοντας δεδομένα ηλεκτροκαρδιογραφημάτων, για παράδειγμα, είμαστε σε θέση να λαμβάνουμε εκτιμήσεις για την περαιτέρω θεραπεία του ασθενή από κορυφαία εξειδικευμένα κέντρα στο έδαφος.
Η εφαρμογή airRX παρέχει στους γιατρούς στο αεροσκάφος πλήρη ενημέρωση για ποικίλα σενάρια και επισκόπηση του ιατρικού εξοπλισμού. Μετάβαση στην εφαρμογή

Γενική διαδικασία για έκτακτα περιστατικά εν πτήσει:

• Συστηθείτε στο πλήρωμα λεπτομερώς όσον αφορά την επαγγελματική σας εμπειρία και την ειδικότητά σας.

Εξέταση του ασθενούς:

• Ρωτήστε για τη διάρκεια και τη φύση των κύριων συμπτωμάτων.
  
• Ρωτήστε για τυχόν δευτερεύοντα συμπτώματα και παράγοντες κινδύνου (π.χ. πόνοι στο θώρακα, δύσπνοια, ναυτία ή εμετός, αδυναμία ή μερική απώλεια αίσθησης στη μια πλευρά).
• Ελέγξτε τα ζωτικά σημεία (σφυγμό και αρτηριακή πίεση και, εάν χρειάζεται, τον αναπνευστικό ρυθμό. Εάν η ακρόαση της αρτηριακής πίεσης δεν είναι εφικτή λόγω του δυνατού θορύβου στο αεροσκάφος, υπολογίστε τη συστολική πίεση ψηλαφώντας την κερκιδική αρτηρία).
• Εκτιμήστε τη συνειδησιακή κατάσταση και τυχόν εστιακές νευρολογικές βλάβες.

Σε περίπτωση καρδιακής ανακοπής:

• Σε περίπτωση καρδιακής ανακοπής ξεκινήστε αμέσως την καρδιοαναπνευστική ανάνηψη (ΚΑΡΠΑ).
• Ζητήστε και χρησιμοποιήστε αυτόματο εξωτερικό απινιδωτή (AED). Εάν μπορείτε να ψηλαφίσετε σφυγμό, αλλά θεωρείτε ότι υπάρχει καρδιακό πρόβλημα, χρησιμοποιήστε ενδεχομένως τον AED ως συσκευή παρακολούθησης, εφόσον αυτό είναι απαραίτητο και τεχνικά εφικτό (ορισμένες αεροπορικές εταιρείες ζητούν να προηγηθεί επικοινωνία με
  ομάδα ιατρών στο έδαφος).
• Ζητήστε το κιτ γιατρού από το πλήρωμα καμπίνας, και χορηγήστε οξυγόνο, εάν είναι απαραίτητο.
• Επικοινωνήστε, εάν χρειάζεται, με ομάδα ειδικών στο έδαφος, εάν δεν το έχει ήδη κάνει το πλήρωμα καμπίνας. Με την ομάδα μπορείτε να συζητήσετε πρόσθετα μέτρα, όπως τη χορήγηση φαρμάκων ή την ενδοφλέβια έγχυση υγρών ή την έκτακτη προσγείωση.
• Τεκμηριώστε τα αποτελέσματα των εξετάσεων και των μέτρων που λάβατε. Εάν το κρίνετε απαραίτητο, ενημερώστε το ιατρικό προσωπικό που θα αναλάβει την περαιτέρω αγωγή κατά την παράδοση στο έδαφος.

Σε περίπτωση συγκοπής:

• Αναπνέει και έχει σφυγμό ο ασθενής;
  
• Ελέγξτε τα ζωτικά σημεία (οι περισσότεροι ασθενείς παρουσιάζουν χαμηλές τιμές διαστήματος RR).
  
• Μεταφέρετε τον ασθενή στον διάδρομο ή κατά προτίμηση, στην κουζίνα, τοποθετήστε τον σε οριζόντια θέση με τα πόδια ανασηκωμένα, και χορηγήστε οξυγόνο.
  
• Εάν γνωρίζετε ότι ο ασθενής είναι διαβητικός, μετρήστε το σάκχαρο του αίματος (συσκευή στο ιατρικό κιτ ή χρησιμοποιήστε τη συσκευή από την αποσκευή του ασθενή ή άλλου επιβάτη).
  
• Οι περισσότεροι ασθενείς ανακάμπτουν μετά από λίγα λεπτά. Εάν χρειάζεται, χορηγήστε υγρά από το στόμα, αν γίνεται.
  
• Η ενδοφλέβια χορήγηση υγρών είναι συνήθως απαραίτητη μόνο εάν συνεχίσει να πέφτει η διάρκεια των καρδιακών κύκλων (διαστήματα RR) και δεν είναι δυνατή η χορήγηση από το στόμα.

Διαδικασία σε περίπτωση θωρακικών πόνων ή αισθήματος παλμών:

• Ελέγξτε τα ζωτικά σημεία.
  
• Χορηγήστε οξυγόνο.
  
• Εάν πιστεύετε ότι οι θωρακικοί πόνοι οφείλονται στην καρδιά, χορηγήστε ενδεχομένως ασπιρίνη ή ηπαρίνη, αν υπάρχει.
  
• Ανάλογα με τη συστολική πίεση, χορηγήστε υπογλώσσια νιτρογλυκερίνη ανά πέντε λεπτά (ελέγχετε τα διαστήματα RR μετά από κάθε δόση).
  
• Εάν ο AED διαθέτει οθόνη, χρησιμοποιήστε τη για να παρακολουθήσετε τον καρδιακό ρυθμό εάν είναι απαραίτητο και ενδεχομένως ελέγξτε τα άκρα ως μια γενική ένδειξη πιθανής κατάστασης του διαστήματος ST.
  
• Εάν τα συμπτώματα υποχωρήσουν μετά την παραπάνω αντιμετώπιση, μπορεί ενδεχομένως να αποφευχθεί η αλλαγή πορείας της πτήσης. Συζητήστε επ΄ αυτού με την ιατρική ομάδα στο έδαφος, κατά περίπτωση.

Ιατρικά περιστατικά σε αεροσκάφη του στόλου της Lufthansa

Τα τελευταία χρόνια, η διεθνής εναέρια κυκλοφορία έχει καταγράψει συνολική αύξηση των ιατρικών περιστατικών (πηγή: IATA Medical Advisory Group). Αυτό ισχύει και για τη Lufthansa: στις περίπου 1.700 καθημερινές πτήσεις, υπάρχουν περίπου δέκα με 15 ιατρικά περιστατικά κάθε μέρα. Αυτά ποικίλουν από ήσσονος σοβαρότητας ασθένειες, όπως πονοκέφαλο με πυρετό και έμετο, μέχρι κρίση άσθματος, κολικό, εγκεφαλικό επεισόδιο και υποψία καρδιακής προσβολής.

Ιατρική φροντίδα με τη χρήση του κιτ γιατρού

Στις περισσότερες περιπτώσεις, η επαρκής ιατρική φροντίδα εν πτήσει είναι δυνατή χάρη στη συνεργασία του πληρώματος με γιατρούς, όπως εσείς, μαζί με τη βοήθεια των κιτ γιατρού και του κιτ πρώτων βοηθειών.

Αν και ακούγεται απίθανο, σε πολλά δρομολόγια ο εξοπλισμός που περιέχει το κιτ γιατρού στο αεροσκάφος στον στόλο της Lufthansa είναι τουλάχιστον αντίστοιχος των ιατρικών επιλογών στο έδαφος. Συνήθως, ο γρηγορότερος τρόπος για να τύχει ο ασθενής της απαραίτητης ιατρικής φροντίδας είναι να συνεχίσει το ταξίδι προς τον προορισμό του.

Συνεχής συμβουλευτική από την MedAire

Σε αυτό το πλαίσιο, μην ξεχάσετε την επιλογή ιατρικής συμβουλευτικής μέσω δορυφορικού τηλεφώνου σε αεροσκάφη διηπειρωτικών πτήσεων (A330/340, A380, Boeing 747): με τους κατάλληλα πιστοποιημένους ιατρούς πτήσεων και επειγόντων περιστατικών, ο πάροχος υπηρεσιών MedAire είναι διαθέσιμος όλο το 24ωρο για να συμβουλεύει τα πληρώματά μας και τους γιατρούς που βοηθούν εν πτήσει. Η υποστήριξη που παρέχεται από την MedAire για τον χειρισμό μιας έκτακτης ανάγκης στο αεροσκάφος είναι πολύ σημαντική. Σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης, οι επαγγελματίες υγείας της MedAire μπορούν να προσφέρουν τις γνώσεις και την εξειδίκευσή τους στην αεροπορική ιατρική, την ιατρική έκτακτης ανάγκης και τις λειτουργικές λεπτομέρειες (διάρκεια μέχρι την επόμενη πιθανή προσγείωση, υποδομές του πλησιέστερου νοσοκομείου).

Ένα πρακτικό παράδειγμα

Στο παρακάτω άρθρο, παρουσιάζεται ένα πραγματικό παράδειγμα, που δείχνει πώς μπορεί να προκύψει ένα έκτακτο περιστατικό εν πτήσει.

Αξιολόγηση της καταλληλότητας για πτήση

Οι οξείες ή χρόνιες ασθένειες, καθώς και οι αναπηρίες, μπορούν ορισμένες φορές να περιορίσουν ένα άτομο ως προς την «καταλληλότητά του για πτήση». Αυτό μπορεί να επηρεάσει την άνεση στην πτήση, την υγεία του ατόμου και επίσης να θέσει σε κίνδυνο την ασφαλή λειτουργία της πτήσης για όλους τους εμπλεκόμενους.
Υπάρχουν θέματα που συχνά θεωρούνται ασήμαντα, αλλά μερικές φορές απαιτείται η εκτίμηση αεροπορικού γιατρού, όπως η μεταφορά συνταγογραφούμενων φαρμάκων ή συρίγγων ινσουλίνης, η ικανότητα να καθίσει κανείς σε όρθια θέση κατά την απογείωση και προσγείωση, ο πιθανός κίνδυνος καρδιαγγειακών ή αναπνευστικών επεισοδίων κατά την έκθεση στην ατμόσφαιρα της καμπίνας (ήπια υποξία), προηγούμενες επεμβάσεις ή εγχειρήσεις.

Υποστήριξη από το Medical Operation Centre της Lufthansa

Το Medical Operation Centre (MOC) της Lufthansa, τμήμα των ιατρικών υπηρεσιών, μπορεί να παράσχει αξιόπιστες απαντήσεις σε όλες αυτές τις ερωτήσεις. Καθημερινά από τις 06:00 μέχρι τις 22:30, το MOC σχεδιάζει και παρέχει συμβουλές σχετικά με αεροπορικά ταξίδια για επιβάτες πτήσης με οξείες ή χρόνιες ασθένειες, συνήθως για λογαριασμό ασφαλιστικών εταιρειών ή εταιρειών συνδρομής, σε περίπτωση επαναπατρισμού λόγω ασθένειας ή ατυχήματος στο εξωτερικό. Ωστόσο, απαντάει επίσης πρόθυμα σε απευθείας ερωτήματα από νοσοκομεία, γιατρούς ή ασθενείς.